Utrata prawa jazdy – czy da się je odzyskać, i w jaki sposób?

Z reguły najgorszym koszmarem świeżego kierowcy jest – obok parkowania równoległego oraz wycieczki do Anglii – utrata prawa jazdy. W roku 2019 uprawnienie do poruszania się pojazdami mechanicznymi utraciło ponad 80 000 osób, z czego aż 41 500 w wyniku rozwinięcia nadmiernej prędkości w terenie zabudowanym. Cofnięcie prawa jazdy na okres kilku miesięcy dotyczy zazwyczaj niewielkich wykroczeń, natomiast dożywotni zakaz wsiadania za kierownicę jest skutkiem poważniejszych przestępstw drogowych.

Jaka jest dopuszczalna prędkość w terenie zabudowanym?

Maksymalna prędkość jaką możemy rozwinąć samochodem osobowym w obszarze zabudowanym wynosi 50 km/h w godzinach 5:00 do 23:00 oraz 60 km/h od godziny 23:00 do 5:00. Stanowczo odradzamy przekraczania limitu szybkości w terenie zabudowanym, gdyż jest to najzwyczajniej w świecie bardzo niebezpieczne zarówno dla kierowcy jak i pieszych.

Od roku 2015 tracimy bezwględnie prawo jazdy na okres trzech miesięcy w przypadku dwukrotnego jej przekroczenia. Dodatkowo należy liczyć się wówczas z wysokim mandatem (400-500zł) oraz przyznaniem punktów karnych, których liczba w stosunku do przewinienia ma się następująco:

Przekroczenie dopuszczalnej prędkości:

• od 11 do 20 km/h – 2 punkty karne
• od 21 do 30 km/h – 4 punkty karne
• od 31 do 40 km/h – 6 punktów karnych
• od 41 do 50 km/h – 10 punktów karnych

Uwaga: punkty karne ulegają kumulacji!

Dwukrotne przekroczenie maksymalnej dozwolonej prędkości o 40 km/h skutkuje 12 punktami karnymi – stanowi to połowę rocznego limitu przewinień drogowych. Tym samym jesteśmy na półmetku do utraty dokumentu na okres 12 miesięcy. W przypadku kierowców, którzy posiadają prawo jazdy dopiero pierwszy rok, suma ulega redukcji – dopuszczalna ilość punktów karnych wynosi jedynie 20.

Od 1 lipca 2020 roku przekroczenie dozwolonej prędkości o 50 km/h również poza terenem zabudowanym, karane jest utratą prawa jazdy na okres 3 miesięcy.

Do 2018 roku istniała możliwość uczestnictwa w płatnych kursach WORD-U, redukujących liczbę punktów karnych o 6. Nie obejmowały one jednak świeżo upieczonych kierowców – dostęp do szkolenia mieli jedynie ci doświadczeni, raz na okres pół roku. Ustawa przewidująca taką ewentualność została zniesiona ze względu na niekonsekwencję obywateli, którzy po prostu płacili za redukcję punktów, nie zmieniając przy tym swojego zachowania na drodze.

Za co jeszcze można utracić prawo jazdy?

Drugim najczęstszym przewinieniem jest uczestnictwo w ruchu drogowym pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających. Długość czasu wstrzymania uprawnień do siadania za kierownicą waha się od 6 miesięcy do nawet 15 lat, i zależy ona od stężenia alkoholu we krwi. Polskie prawo wyróżnia stan po użyciu alkoholu (0,2 -0,5 promila) oraz stan nietrzeźwości, którego wskaźnik zaczyna się od 0,5 promila w górę.

W przypadku badania alkomatem, wykazującego zawartość alkoholu w przedziale od 0,2 do 0,5 promila, kierowca musi liczyć się z zakazem prowadzenia pojazdów od 6 miesięcy do 3 lat. Dodatkowo grozi mu grzywna, sięgająca nawet do 5 000 zł, a nawet areszt (5-30 dni).

Jeżeli stężenie alkoholu we krwi przekroczy 0.5 promila, konsekwencje są znacznie poważniejsze. Okres utraty prawa jazdy wynosi od roku do 15 lat, naliczona może zostać wysoka kara pieniężna (5 000 zł – 60 000 zł*) oraz wyegzekwowane ograniczenie, a nawet pozbawienie wolności. Ograniczenie wolności rozumiane jest jako pociągnięcie do obowiązku wykonywania prac społecznych bądź potrąceniu wynagrodzenia. Maksymalny wymiar trwania obu kar wynosi 2 lata.

Jeśli kierowca był już w przeszłości karany za jazdę po alkoholu i ponownie zostanie przyłapany na prowadzeniu w stanie nietrzeźwym, grozi mu kara pozbawienia wolności, wahająca się w wymiarze od 3 miesięcy do 5 lat.

Osoba, która drugi raz prowadziła pod wpływem alkoholu, zostaje pociągnięta do wpłacenia do świadczenia pieniężnego*, którego minimalny wymiar wynosi 10 000 zł. Okres zakazu poruszania się pojazdem zostaje przedłużony do co najmniej 3 lat. Jeżeli mimo to następuje trzeci przypadek prowadzenia po alkoholu, kierowca traci prawo jazdy dożywotnio.

* Środki pieniężne przekazane zostają na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej

UWAGA! W przypadku kolizji z uszczerbkiem na zdrowiu, kierowca znajdujący się pod wpływem alkoholu ZAWSZE zostaje pociągany do odpowiedzialności za przebieg zdarzenia oraz uznany za winnego nawet wtedy, gdy nie jest on rzeczywistym sprawcą wypadku. Śmiertelny wypadek spowodowany przez osobę nietrzeźwą skutkuje dożywotnim zatrzymaniem prawa jazdy oraz poniesieniem odpowiedzialności karnej.

Ucieczka

Jeżeli sprawca wypadku, zwłaszcza takiego, w którym doszło do poważnego uszczerbku na zdrowiu osób trzecich, ucieknie z miejsca zdarzenia, może być pewny zatrzymania prawa jazdy. Sąd jest ustawowo zobowiązany do zakazania uciekinierowi prowadzenia wszelkich pojazdów, bądź ich szczególnego rodzaju na okres minimum trzech lat. Zbiegły sprawca katastrofy ze skutkami śmiertelnymi musi liczyć się z pozbawieniem wolności od 2 do nawet 12 lat.

Także ucieczka przed policją może być przyczyną brzemienną w skutki. Okres zatrzymania prawa jazdy wynosi od 6 miesięcy do 3 lat, a wykroczenie może zostać dodatkowo objęte grzywną (nawet do 5000 zł) oraz aresztem trwającym w przedziale 5-30 dni.

Przewóz zbyt wielu osób w stosunku do gabarytów pojazdu

W dowodzie rejestracyjnym każdego pojazdu określona jest maksymalna możliwa do przewiezienia liczba pasażerów. Jeżeli w samochodzie znajduje się więcej osób, niż jest to przewidziane w dokumencie, kierowca otrzymuje mandat, którego wysokość zależy od ilości ponadgabarytowego „ładunku”. Funkcjonariusz przyznaje więc 100 zł i 1 punkt karny za każdą nadmiarową osobę (mandat może wynieść maksymalnie 500 zł i 10 punktów karnych). Jeżeli ponad trzy osoby przekraczają limit, określony w dowodzie rejestracyjnym pojazdu, prawo jazdy kierowcy zostaje zatrzymane na okres 3 miesięcy.

Zatajenie informacji o stanie zdrowia

Dotyczy to przede wszystkim osób z epilepsją oraz chorobami przewlekłymi. Jeżeli kierowca dostanie brzemiennego w skutki napadu w trakcie jazdy, traci on bezwzględnie dokument, a także ponosi odpowiedzialność karną z tytułu wyłudzenia poświadczenia nieprawdy – grozi mu więzienie nawet do 3 lat. Jest on również zmuszony do poniesienia wszelkich konsekwencji kolizji.

Brak poddania się przez kierowcę odgórnemu, kontrolnemu sprawdzianowi kwalifikacji, udziału w badaniu lekarskim lub badaniu psychologiczym w wyznaczonym przez starostę terminie skutkuje wydaniem decyzji administracyjnej o zatrzymaniu prawa jazdy.

Kiedy policjant może zatrzymać prawo jazdy?

Zakaz prowadzenia pojazdów zawsze pozostaje decyzją sądu. Prawo o ruchu drogowym zakłada jednak opcję, iż funkcjonariusz policji może zatrzymać prawo jazdy za pokwitowaniem w szczególnych okolicznościach takich jak:

• Nieprawidłowy stan fizyczny dokumentu, czyli zniszczenie prawa jazdy w stopniu uniemożliwiającym identyfikację kierowcy lub odczytanie istotnych informacji.
• Upływ terminu ważności prawa jazdy
• Istotnego podejrzenia podrobienia dokumentu lub pozyskania go z nielegalnego źródła
• Uzasadnionych podejrzeń o popełnionym przez kierowcę przestępstwie drogowym, które może skutkować zakazem prowadzenia pojazdów w wyniku decyzji sądu, np. ucieczką z miejsca wypadku lub jazdą w stanie nietrzeźwości.

Policjanci mają również obowiązek zatrzymać prawo jazdy w momencie, gdy wobec kierowcy zostało wydane postanowienie lub decyzja o zatrzymaniu jego uprawnień. Pokwitowanie, wydane przez policję w chwili konfiskaty dokumentu, uprawnia kierowcę do kierowania pojazdem przez okres 72 godzin lub 7 dni. Okres ważności pokwitowania obowiązuje w zależności od powodu, z którego zostało dokonane zatrzymanie prawa jazdy.

Czy jeżeli powiem funkcjonariuszom, że nie mam dokumentu przy sobie, to nie będę musiał oddawać im mojego prawa jazdy?

Niestety, to nie działa w ten sposób. Jeżeli rzeczywiście nie posiadamy przy sobie dokumentu w danym momencie, jesteśmy zobowiązani zdać go w urzędzie Starostwa Powiatowego. Jeżeli będziemy zwlekać z wykonaniem tego kroku, nie skróci to czasu cofnięcia uprawnień do jazdy samochodem, a wręcz przeciwnie. Po pierwsze, okres zatrzymania prawa jazdy naliczany jest od momentu jego zdania w odpowiedniej instytucji lub przekazania go funkcjonariuszowi. Po drugie, zbytnie wydłużenie procesu może w szczególnych sytuacjach wywołać wydłużenie okresu zatrzymania.

Jak odzyskać utracone prawo jazdy?

Jeżeli okres zatrzymania uprawnień nie przekracza roku, odzyskanie prawa jazdy nie jest aż takie trudne jak się wydaje, jednak procedury nieco się różnią, w zależności od okoliczności utraty dokumentu (stan od 1 lipca 2020)

• Przekroczenie punktów karnych w pierwszym roku bycia kierowcą :
  • Młody kierowca musi ponownie zdać egzamin teoretyczny i praktyczny, gdyż jego prawo jazdy zostaje automatycznie anulowane po osiągnięciu ustawowego limitu.
• Doświadczeni kierowcy po przekroczeniu liczby 24 punktów karnych:
  • Kierowcy z dłuższym stażem wysyłani są na ponowny egzamin do WORD-U. Kosztuje on tyle samo, co właściwa procedura uzyskiwania prawa jazdy. Jeśli ukończą go pozytywnie, mają możliwość ponownego odebrania dokumentu za opłatą 50 gr. W tym celu składają oni odpowiedni wniosek do starosty o przywrócenie uprawnień. Razem z wnioskiem zobowiązani są przedstawić aktualne zaświadczenie lekarskie, zaświadczenie potwierdzające pozytywny wynik egzaminu sprawdzającego kwalifikacje i dowód osobisty. Jeżeli jednak wyżej opisany test nie zostanie przez nich zaliczony, muszą oni powtórzyć zdawanie egzaminu w regularnym wymiarze, tj. jako kursant.
• W przypadku „zwyczajnego” zatrzymania uprawnień wystarczy złożenie stosownego wniosku oraz dokonanie opłaty w wysokości 50gr za odebranie dokumentu po upłynięciu wyznaczonego terminu. Jeżeli prawo jazdy zostało zniszczone, bądź data jego ważności wygasła, opłata za nowy dokument wynosi 100 zł 50 gr.

• Jazda pod wpływem alkoholu:
  • Osoba, której zakazano prowadzenia pojazdów, może złożyć wniosek do sądu o przywrócenie uprawnień już po upływie połowy wyznaczonego okresu. Jeżeli zostanie on rozpatrzony pozytywnie, kierowca otrzymuje pozwolenie na kierowanie wyłącznie pojazdami wyposażonymi w blokadę alkoholową. W przypadku dożywotniej utraty prawa jazdy, wnioskowanie o powyższe uprawnienie możliwe jest po upływie 10 lat od wydania wyroku.
  • Osoba, której prawo jazdy zostało zatrzymane, musi złożyć odpowiedni wniosek do urzędu Starostwa Powiatowego po upłynięciu orzeczonego czasu utraty uprawnień, oraz dołączenie zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do prowadzenia pojazdów mechanicznych. Jeżeli długość zatrzymania prawa jazdy przekracza rok, konieczne jest ponowne zdawanie egzaminu przez kierowcę. Po pomyślnym jego zaliczeniu należy dołączyć do wniosku zaświadczenie o pozytywnym jego wyniku.