Czym się różnią strefa ruchu i strefa zamieszkania?

Strefa ruchu i strefa zamieszkania to obszary, na których obowiązują całkiem odmienne przepisy, choć niekiedy kierowcy zupełnie ich nie odróżniają. Dodatkową zagwozdką dla kandydatów może być także definicja obszaru zabudowanego, często mylonego ze strefą zamieszkania, jak i droga wewnętrzna, mogąca stanowić problem w odróżnieniu jej od strefy ruchu. Na czym więc polegają różnice pomiędzy każdym z tych czterech terenów, jak je odróżniać, i jakie przepisy w nich obowiązują?

Warto jest skonfrontować przede wszystkim strefę ruchu ze strefą zamieszkania – głównie dlatego, że wyznaczane są na podobnych obszarach, chociażby osiedlach, a czasami występują na terenie jednego osiedla jednocześnie (choć oczywiście w różnych miejscach).

Strefa zamieszkania

Zgodnie z treścią ustawy „Prawo o ruchu drogowym”, strefa zamieszkania jest to: „obszar obejmujący drogi publiczne lub inne drogi, na którym obowiązują szczególne zasady ruchu drogowego, a wjazd i wyjazd oznaczone są odpowiednimi znakami drogowymi.”

Strefy zamieszkania zazwyczaj wyznaczane są na terenach, po których porusza się wielu pieszych, a samo ustanowienie tej strefy ma za zadanie chronić jej mieszkańców. Wjazd do strefy zamieszkania poprzedzony jest zawsze znakiem D-40, zaś jej koniec komunikuje znak D-41.

Najważniejsze zasady przy poruszaniu się w strefie zamieszkania

• Na terenie strefy zamieszkania wszystkie pojazdy oraz zespoły pojazdów obowiązuje ograniczenie prędkości do 20 km/h.
• W strefie zabroniony jest postój w innym, niż do tego wyznaczone miejscu.
• Piesi mają całkowite pierwszeństwo przed pojazdami – mogą poruszać się całą szerokością drogi, nie mają obowiązku korzystania z chodnika czy też pobocza, ani nawet poruszania się w kolumnie.
• Na terenie strefy dzieci do lat 7 nie muszą przebywać pod opieką osoby dorosłej.
• Wyjeżdżając ze strefy zamieszkania niejako ponownie włączamy się do ruchu, ponieważ poruszając się po tejże strefie znajdujemy się na podporządkowanej pozycji. Musimy więc ustąpić pierwszeństwa innym uczestnikom ruchu.
• Progi zwalniające w strefie zamieszkania nie muszą być oznaczone, toteż należy cały czas zwracać uwagę na jezdnię.
• Wewnątrz strefy zamieszkania wszystkie skrzyżowania są skrzyżowaniami równorzędnymi. Kierowców obowiązuje więc zasada ‘prawej strony’
• Zarządzanie ruchem na drogach w strefie zamieszkania, za wyjątkiem dróg publicznych, należy do podmiotów zarządzających tymi drogami – np. straży gminnej
• W obrębie strefy zamieszkania Straż Miejska jak i Policja są uprawnione do egzekwowania przepisów, w tym mogą, m.in. założyć blokadę na koła, wystawić mandat czy kontrolować trzeźwość kierowców.
• Znak D-40 oznacza również to, że umieszczone w strefie zamieszkania urządzenia (np. Fotoradary) wymuszające powolną jazdę mogą nie być oznakowane znakami ostrzegawczymi.

Strefa ruchu

Ustawa „Prawo o ruchu drogowym” definiuje strefę ruchu jako „obszar obejmujący co najmniej jedną drogę wewnętrzną, na który wjazdy i wyjazdy oznaczone są odpowiednimi znakami drogowymi”

Obszar strefy ruchu wyznaczają znaki D-52 (wjazd), a także D-53 (wyjazd) czyli przekreślenie znaku D-52, a na jej terenie obowiązują zasady, znane dobrze każdemu kierowcy z dróg publicznych.

Choć strefa ruchu również znajduje się w obrębie obszaru zabudowanego, nie obowiązują w niej zasady szczególne, a wręcz ogólne – takie, jak na zwykłych drogach, przebiegających na terenie zabudowań. Części kierowców takie rozwiązanie może więc wydać się bezużyteczne. Czy słusznie?

Głównym motywem istnienia stref ruchu jest sytuacja, związana z oczekiwaniami zarządców dróg wewnętrznych. O ile bowiem sprawa ukarania niewłaściwie zachowującego się kierowcy na drodze wewnętrznej jest skomplikowana, o tyle na terenie strefy ruchu pracownicy straży miejskiej (gminnej) czy też policji mają prawo bez przeszkód podejmować różne czynności funkcjonariusze – wystawiać mandaty, rozstrzygać sprawstwo wypadków, zakładać blokady na koła czy dokonywać kontroli trzeźwości.

Mocno upraszczając, można przyjąć, że strefa ruchu to droga wewnętrzna, lecz z identycznymi zasadami ruchu jak na drodze publicznej. Nawet jeśli znajduje się na terenie prywatnym, obowiązują w niej standardowe przepisy ruchu drogowego.

Zasady poruszania się w strefie ruchu:

• Trzymanie się ogólnych zasad w przypadku braku znaków. W odróżnieniu od strefy zamieszkania, piesi nie są tu uprzywilejowani. Kierowcy mają obowiązek trzymać się ogólnie stosowanych przepisów, takich jak ograniczenie prędkości do 50 km/h, czy zakaz postoju w losowych miejscach.
• Respektowanie pierwszeństwa przejazdu. Strefa ruchu rzadko kiedy posiada sygnalizację świetlną. W związku z tym, na jej obszarze obowiązuje standardowy porządek pierwszeństwa przejazdu – zasada prawej strony.
• Uważanie na znaki drogowe. W strefie ruchu często znajdują się też znaki o statusie poszczególnych ulic/dróg, zarówno poziome jak i pionowe. Często wyznaczane są w takich miejscach także przejścia dla pieszych, na których obowiązują standardowe zasady.
• Ostrożność przy wyjeździe ze strefy ruchu. Wyjeżdżając z tak oznaczonego obszaru włączamy się ponownie do ruchu drogowego. Z tego względu mamy obowiązek ustąpienia pierwszeństwa innym, znajdującym się już na drodze pojazdom.

Droga wewnętrzna a strefa ruchu

Według definicji strefy ruchu, jest ona strefą, w której znajdują się co najmniej dwie drogi wewnętrzne. Jak jednak jest klasyfikowana droga wewnętrzna, i jakie przepisy na niej obowiązują?

Drogi wewnętrzne to z reguły drogi na osiedlach mieszkaniowych, na terenach sklepów, parków handlowych, przedsiębiorstw czy dworców, a także drogi dojazdowe do posesji czy gruntów rolnych. Niestety, nie każda droga wewnętrzna jest oznakowana, a nie każdy teren osiedla może być drogą wewnętrzną. W sprawie wątpliwości czy postępowania mandatowego najlepiej jest zasięgnąć informacji w urzędzie gminy.

Przede wszystkim droga wewnętrzna w świetle prawa jest drogą niepubliczną. W myśl ‘prawa o ruchu drogowym’ na takiej drodze nie obowiązują ogólne zasady ruchu drogowego. Jedynym wyznacznikiem poruszania się po takiej drodze jest znajdujące się na niej oznakowanie i sygnały drogowe.

Zasady funkcjonowania drogi wewnętrznej:

• Całkowita podległość zarządcy. Zarządcą jest w tym przypadku właściciel terenu, czyli np. lokalna spółdzielnia mieszkaniowa. Odpowiada on zarówno za stan nawierzchni jak i organizację całego ruchu w obrębie drogi.  Na danym odcinku nie obowiązują więc przepisy, wynikające z zapisów Prawa o Ruchu Drogowym.
• Brak możliwości włączenia policji do akcji. Skoro na terenie prywatnym kodeks drogowy nie obowiązuje kierowców, nie wiążą ich np. zapisy mówiące o parkowaniu. Dany kierowca może tak naprawdę zaparkować samochód wbrew wszelkim prawom Kodeksu Drogowego, a nawet i logiki, a policja i straż miejska – bez zgody zarządcy drogi – nie mają prawa do jego ukarania. Wyjątkiem jest tutaj sytuacja, w której kierowca powoduje zagrożenie dla innych.

Absurdy prawne drogi wewnętrznej:

Ponieważ na drodze wewnętrznej ogólne zasady prawa drogowego nie obowiązują, wielu kierowców może pozostać bezkarna przy łamaniu podstawowych praw, takich jak zakaz korzystania z telefonów komórkowych, obowiązek zapinania pasów bezpieczeństwa, a nawet poruszanie się po takiej drodze bez dokumentu prawa jazdy.

Na drodze wewnętrznej kierowców obowiązują jedynie trzy zasady:

• Należy stosować się do wszystkich znaków, znajdujących się na danej drodze.
• Należy przestrzegać sygnałów drogowych, czyli (stosunkowo rzadko pojawiającej się) sygnalizacji świetlnej i dźwiękowej oraz do sygnałów, wydawanych przez uprawnione do tego osoby.
• Obowiązuje bezwzględny zakaz prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających jak i świadomego powodowania zagrożenia.

Ważna uwaga!  Przy wyjeżdżaniu z drogi wewnętrznej na publiczną, mamy obowiązek ustąpić pierwszeństwa przejazdu i stosować zasady włączania się do ruchu.

Obszar zabudowany a strefa zamieszkania

Obszar zabudowany jest zupełnie innym terenem niż strefa zamieszkania. Te dwa miejsca nigdy nie powinny być mylone, gdyż nieuważni kierowcy – oprócz spowodowania tragedii – mogą poważnie uszkodzić swój samochód, narazić się na wysoki mandat, czy też stracić prawo jazdy.

Strefa zamieszkania może znajdować się w obrębie obszaru zabudowanego, jednak równie dobrze w niektórych miejscach – np. małych wsiach, może ona w ogóle nie zostać wyznaczona. Rzadko kiedy spotyka się jednak strefy zamieszkania, nie występujące na terenie obszaru zabudowanego.

W ustawie ‘Prawo o ruchu drogowym’, obszar zabudowany został nieco enigmatycznie określony:  ‘obszar zabudowany – obszar oznaczony odpowiednimi znakami drogowymi’

Spiesząc więc z doprecyzowaniem, obszar zabudowany jest obszarem wzdłuż drogi, gdzie znajduje się zabudowa miejska, wiejska lub przemysłowa, w związku z czym panować może tu wzmożony ruch pieszych i pojazdów. Znakami, sygnalizującymi kierowcom zakres tegoż obszaru są D-42 oraz D-43, odpowiadające za jego początek i koniec.

Zasady poruszania się samochodem w obszarze zabudowanym:

• W Polsce na obszarze zabudowanym zakazane jest przekraczanie prędkości 50 km/h. Jedynym wyjątkiem od tejże reguły są odcinki dróg, na których podwyższono ograniczenie za pomocą znaku B-33. Ograniczenie prędkości może być także zmienione na całym zakresie obszaru zabudowanego, poprzez umieszczenie znaku ograniczenia prędkości B-33 bezpośrednio pod tablicą D-42.
• Przekroczenie prędkości o więcej niż 50 km/h w terenie zabudowanym ma swoje konsekwencje w postaci utraty prawa jazdy. Jeżeli w momencie wykroczenia kierowca zostanie złapany, odebrane mu zostaną jego uprawnienia na okres 3 miesięcy, dodatkowo otrzyma on wysoki mandat i 10 punktów karnych. Mniejsze nadużycia również opiewają na spore grzywny wraz z punktami karnymi.
• W obszarze zabudowanym zabronione jest używanie sygnałów dźwiękowych. Oczywiście, nie dotyczy to sytuacji, w których użycie tego typu sygnału związane jest w sposób bezpośredni z niebezpieczeństwem.
• W obszarze zabudowanym występuje również zakaz postoju w miejscach do tego nieprzeznaczonych, a także zabronione jest pozostawienie pojazdu z włączonym silnikiem podczas postoju.
• W obszarze zabudowanym kierowca ma obowiązek ustępować pierwszeństwa autobusom, włączającym się do pasa ruchu z przystanków autobusowych, zlokalizowanych na tzw. ‘zatoczkach’.
• Obszar zabudowany jest również miejscem, w którym zabronione jest używanie pojazdu w sposób, powodujący uciążliwości związane z nadmierną emisją spalin lub nadmiernym hałasem – dotyczy to przede wszystkim kierowców, którzy jeżdżą autami z usuniętym tłumikiem, czy takim bez aktualnego przeglądu.
• Podczas jazdy w godzinach nocnych, kierowcy zobowiązani są do używania świateł mijania na obszarze zabudowanym. Jedynym wyjątkiem od tej reguły są warunki atmosferyczne, które mocno ograniczają widoczność.
• Wyprzedzanie pojazdów uprzywilejowanych w terenie zabudowanym jest absolutnie zabronione.
• Zbliżając się do przejścia dla pieszych, kierowca jest obowiązany zachować szczególną ostrożność, zmniejszyć prędkość tak, aby nie narazić na niebezpieczeństwo pieszego znajdującego się na tym przejściu albo na nie wchodzącego. Od niedawna kierowca ma bezwzględny obowiązek nie tylko ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na tym przejściu, lecz i temu, wchodzącemu na to przejście.