Od kilku lat obserwujemy drastyczny wręcz wzrost popularności hulajnóg elektrycznych. Są one idealną alternatywą dla komunikacji miejskiej i sposobem na uniknięcie korków. Dodatkowo – w odróżnieniu od nie do końca ekologicznych aut z napędem elektrycznym – korzystnie wpływają na nasze środowisko, ograniczając emisję spalin a ich baterie są o wiele wydajniejsze ze względu na mniejsze obciążenia.
Niestety, przez brak usystematyzowania prawnego tych środków transportu, większości mieszkańców miast kojarzą się one negatywnie ze względu na „samowolkę” ich użytkowników, spowodowaną brakiem jakichkolwiek zasad korzystania z nich.
Do tej pory widzieliśmy wszędzie te wypożyczane pojazdy – zostawione po skończonej zabawie na środku chodnika, blokujące miejsca parkingowe czy nawet przejścia dla pieszych. Nie wspominając już o wjeżdżaniu nimi w ludzi na deptakach czy w parkach, przez podróżujących w trójkę na jednoosobowej hulajnodze.
Usystematyzowanie prawne hulajnóg elektrycznych
Kluczem do organizacji przepisów w sprawie urządzeń transportu osobistego (UTO) jest wprowadzenie nowych definicji poszczególnych pojazdów.
Art. 2. pkt 17 -18a; pkt 47b,c – Prawo o ruchu drogowym:
17) uczestnik ruchu – pieszego, osobę poruszającą się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch, kierującego, a także inne osoby przebywające w pojeździe lub na pojeździe znajdującym się na drodze;
18) pieszy – osobę znajdującą się poza pojazdem na drodze i niewykonującą na niej robót lub czynności prze-widzianych odrębnymi przepisami; za pieszego uważa się również osobę prowadzącą, ciągnącą lub pchającą rower, motorower, motocykl, hulajnogę elektryczną, urządzenie transportu osobistego, urządzenie wspomagające ruch, wózek dziecięcy, podręczny lub inwalidzki, osobę poruszającą się w wózku inwalidzkim, a także dziecko w wieku do 10 lat kierujące rowerem pod opieką osoby dorosłej;
18a) urządzenie wspomagające ruch – urządzenie lub sprzęt sportowo-rekreacyjny, przeznaczone do poruszania się osoby w pozycji stojącej, napędzane siłą mięśni;
47b) hulajnoga elektryczna – pojazd napędzany elektrycznie, dwuosiowy, z kierownicą, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe;
47c) urządzenie transportu osobistego – pojazd napędzany elektrycznie, z wyłączeniem hulajnogi elektrycznej, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe;
Przede wszystkim, z powyższego aktu wynika, że hulajnoga elektryczna zostaje wyodrębniona jako pojazd o osobnej kategorii (dotychczas funkcjonowała ona jako urządzenie transportu osobistego).
Oznacza to, że odtąd podlegać będzie nieco innym kryteriom prawnym niż pozostałe środki UTO.
Dodatkowo, nowelizacja wprowadza kolejną kategorię pojazdów– urządzenia wspomagające ruch (UWR) – chodzi tu tradycyjne hulajnogi, rolki, deskorolki, wrotki etc., napędzane siłą mięśni. UWR-y nie są formalnie pojazdami.
Warunki użytkowania i ograniczenia w ruchu hulajnóg elektrycznych
Dopuszczalna prędkość elektrycznej hulajnogi będzie wynosić 20 km/h – tyle, ile wynosi średnia prędkość rowerzysty. Oznacza to, że właściciele modeli o większej mocy nie będą mogli zgodnie z prawem wykorzystywać pełni ich możliwości – przynajmniej nie podczas uczestnictwa w ruchu drogowym.
Wraz z nowymi przepisami ustalono zakaz przewozu osób, a także transportu ładunków czy zwierząt.
Od 20 maja 2021 r. kierujący hulajnogą mają nakaz poruszać się ścieżką rowerową lub drogą dla rowerów – o ile taka jest wyznaczona w kierunku, w którym chce poruszać się lub skręcić. Użytkownikom elektrycznych hulajnóg będzie wolno korzystać również z osobnych śluz dla rowerów, wyznaczonych na skrzyżowaniach, tuż obok przejść dla pieszych.
Jeżeli nie przewidziano takowej śluzy, kierowca hulajnogi elektrycznej podlega takim samym przepisom jak rowerzysta – ma on obowiązek zsiąść z pojazdu i przeprowadzić go przez jezdnię.
W związku z upodobnieniem zasad korzystania z hulajnóg elektrycznych do zasad, obowiązujących rowerzystów, wraz z dniem 20.05.2021 korzystanie z takiego urządzenia w stanie nietrzeźwości tudzież po spożyciu alkoholu będzie karane.
Policjant, który zatrzyma nietrzeźwego użytkownika hulajnogi, będzie miał odtąd prawo uniemożliwienia mu dalszej jazdy. W praktyce, posiadacze tego sprzętu będą musieli liczyć się z koniecznością jej odholowania. Według nowych przepisów, koszt usunięcia hulajnogi z drogi wynosić będzie 123, a za każdy dzień jej przechowywania do tej kwoty doliczane będzie 23 zł.
Nowelizacja uprawnia również funkcjonariuszy straży miejskiej i gminnej do wykonywania kontroli drogowej względem użytkowników hulajnóg elektrycznych. Będą oni mogli zatrzymywać ich użytkowników, wylegitymować ich jak i zakazać im dalszej jazdy.
Poruszając się po łączonej przestrzeni ruchowej dla pieszych i rowerzystów, użytkownik hulajnogi będzie zobowiązany do zachowania szczególnej ostrożności i ustępowania pierwszeństwa pieszym.
W razie braku drogi rowerowej czy odpowiednich warunków na jezdni, użytkownik hulajnogi elektrycznej będzie miał prawo do poruszania się chodnikiem wraz z pieszymi pod warunkiem, że dany chodnik „jest usytuowany wzdłuż jezdni, po której ruch pojazdów jest dozwolony z prędkością większą niż 30 km/h, i brakuje wydzielonej drogi dla rowerów oraz pasa ruchu dla rowerów”.
Podczas poruszania się po chodniku, kierowcy hulajnóg będą zmuszeni do zachowania prędkości, zbliżonej do prędkości pieszych.
Jeśli ograniczenia drogowe nie będą pozwalały na poruszanie się po jezdni z prędkością wyższą niż 30 km/h, w takich warunkach hulajnogą trzeba będzie poruszać się po ulicy – ten przepis znajdzie zastosowanie głównie w obrębie ruchu w strefach zamieszkania.
Ograniczenia wiekowe
Minimalnym wiekiem użytkownika hulajnogi elektrycznej jest 10 lat.
Każda osoba niepełnoletnia, chcąca używać hulajnogi będzie musiała posiadać kartę rowerową lub prawo jazdy z kategorii AM, A1, B1 bądź T.
Jedynie w strefie zamieszkania osoba niepełnoletnia lub dziecko poniżej 10. roku życia będzie mogło jeździć elektryczną hulajnogą bez wspomnianych powyżej uprawnień – jedynie pod opieką osoby dorosłej.
Taryfikator mandatów dla użytkowników hulajnóg elektrycznych
- Za korzystanie podczas jazdy z telefonu – 200 zł
- Za przewożenie innej osoby, zwierzęcia lub ładunku – 100 zł
- Za kierowanie po użyciu alkoholu lub innego, podobnie działającego środka odurzającego – od 300 do 500 zł
- Za naruszenie warunków zatrzymania lub postoju pojazdu na chodniku – 100 zł
- Za nieustąpienie przez kierującego pojazdem pierwszeństwa pieszym. znajdującym się na przejściu – 350 zł
Jaką hulajnogę wybrać?
W związku z nieustającą popularnością hulajnóg elektrycznych, rynek obfituje w różne modele tego sprzętu – główne różnice wynikają przede wszystkim z mocy silnika i pojemności akumulatora, co wpływa na ich zasięg.
Mimo, że zazwyczaj ten parametr podawany jest przez producenta, warto wziąć na niego niewielką poprawkę – proponujemy około 3 km. Różnica może wynikać przede wszystkim z nawierzchni, ilości przystanków na trasie, wymagających ponownego uruchamiania hulajnogi, jak i od warunków atmosferycznych. W chłodniejsze dni wydajność baterii sprzętu elektronicznego nieco spada, co możemy zaobserwować nawet na przykładzie naszego urządzenia mobilnego.
Rozsądne minimum zasięgu przy chęci codziennego użytkowania to 10 km, jednak zdecydowanie polecamy zastanowienie się nad modelem o większym zasięgu – 20/25 km. Pozwoli nam to na niejaki „zapas” baterii na wypadek konieczności odbycia dłuższej trasy.
Inne parametry hulajnóg, przydatne do rozważenia przy zakupie hulajnogi elektrycznej:
- Prędkość maksymalna. Aktualnie obowiązujące w Polsce ograniczenia pozwalają jeździć z prędkością do 20 km/h, co w zupełności wystarczy do szybkiego i bezpiecznego przemieszczania się po mieście. Kupowanie ‘mocniejszego’ modelu jest bezsensowne, gdyż nie będziemy mogli legalnie z niego korzystać.
- Moc silnika. Standardowo, hulajnoga wyposażona jest w 250 watowy silnik – wyższa moc pozwala na szybszą jazdę, ale oznacza też krótszy zasięg w wyniku większego zapotrzebowania na energię. Powinniśmy rozważyć model o nieco wyższej mocy silnika, jeżeli zależy nam przede wszystkim na dłuższym czasie pracy hulajnogi.
- Czas ładowania. Zwykle waha się on od 5 do 8 godzin (w przypadku ładowania od 0 do 100%) Codzienne doładowywanie zwykle trwa nieco krócej.
- UWAGA! Niektórzy producenci hulajnóg rozwiązali ten problem poprzez stosowanie akumulatorów wymiennych – pamiętajmy jednak, że zakup drugiego akumulatora to dodatkowy koszt, a aby z niego skorzystać trzeba cały czas mieć go przy sobie. Tańsze, rekreacyjne modele mogą wymagać nawet 12 godzin ładowania! Jeśli szukamy sprzętu, który będzie służyć nam na co dzień, a nie tylko w formie rekreacyjnej, sięgnijmy po hulajnogę z wyższej półki, które ładują się zdecydowanie szybciej, tj. od 3 do 6 godzin.
- Rozmiar kół. Większe koła (8-10”) lepiej radzą sobie na wybojach i oferują większą prędkość, zaś te mniejsze (np. 5”) obniżają masę, wymagają większego zużycia energii do uzyskania prędkości, i wymagają uwagi na nierównych płytach chodnikowych czy krawężnikach.
- Typ opon – jeśli hulajnoga ma być codziennym środkiem transportu, lepiej postawić na opony pompowane. Są one wyposażone w bieżnik, toteż poradzą sobie na nierównościach, w deszczu, a nawet i na zwykłej, utwardzonej drodze szutrowej. Modele pełne (odlane w całości z gumy, bez powietrza w środku) są całkowicie odporne na przebicie, ale zapewniają mniejszy komfort i przyczepność – nawet na idealnie równych powierzchniach.
- Masa sprzętu jest szczególnie istotna, jeśli planujemy częste przenoszenie hulajnogi, np. po schodach czy w komunikacji miejskiej.
- Łatwość składania. Większość modeli umożliwia złożenie kierownicy, warto jednak sprawdzić, czy mechanizm jest łatwy w obsłudze, a także czy złożoną hulajnogę da się wygodnie przenosić.
- Maksymalne obciążenie – zazwyczaj producenci deklarują 100 kg.
- Dodatkowe wyposażenie – oświetlenie, tempomat, dodatkowe platformy do trzymania nóg w kierunku jazdy, hamulec z ABS.
Dlaczego czasem bardziej opłaca się wypożyczać hulajnogę elektryczną?
Nieprzerwana gotowość do jazdy w dowolnym momencie i brak zobowiązań.
Czy stoi za tym konieczność szybkiej wyprawy do sklepu, spóźnienie się na tramwaj, a nawet i brak komunikacji miejskiej – wypożyczona hulajnoga daje ten komfort, że jest zawsze gotowa do użycia, a po skorzystaniu z niej można zostawić ją w zgodny z przepisami sposób w dowolnym miejscu, bez konieczności troski o jej los.
Korzystając z własnej hulajnogi, jesteśmy zmuszeni do noszenia jej cały czas przy sobie, co może okazywać się – mimo możliwości złożenia sprzętu – bardzo niekomfortowe w niektórych sytuacjach.
Brak konieczności ładowania.
Jedna z największych zalet wypożyczonej hulajnogi. Jeśli trasa, którą chcemy pokonać okaże się dłuższa, niż zostało to przewidziane przez producenta, mamy zostawienia naszej hulajnogi i dokonania ekspresowej przesiadki na nową. Dzięki temu, nie pozostajemy w sytuacji bez wyjścia, a naładowaniem sprzętu zajmie się odpowiednia osoba.
Brak konieczności serwisowania.
Każdy sprzęt czasem się psuje i wymaga serwisowania, regularnych przeglądów a nawet i zastosowania części zamiennych. Niektóre elementy zużywają się z biegiem czasu i intensywnością eksploatacji – przebite opony, wytarty bieżnik, starte klocki hamulcowe czy zardzewiały mechanizm stojaka.
Bieżącą konserwacją i naprawami zajmuje się ich właściciel, któremu znacznie bardziej się to opłaca – posiada wykwalifikowanych pracowników, a części zamienne zamawia w cenie hurtowej.
Naprawianie czy serwisowanie własnej hulajnogi może okazać się niezwykle kłopotliwe przy braku umiejętności majsterkowania. O ile proste czynności naprawcze, takie jak wymiana opon czy śrub nie wymagają interwencji fachowca, o tyle ze względu na zastosowanie elektrycznego mechanizmu napędowego, poważniejsze usterki mogą okazać się niemożliwe do samodzielnej naprawy. Poszukiwanie odpowiedniego mechanika jest dość kłopotliwe – w Polsce wciąż mamy niewiele punktów, zajmujących się naprawą hulajnóg elektrycznych.
Oszczędność przy okazjonalnych przejażdżkach
Jeżeli nie jesteśmy przekonani do tego rodzaju środków transportu, lub na co dzień poruszamy się np. komunikacją miejską, kupowanie hulajnogi elektrycznej jest bezsensowne. Wielu z nas korzysta z tego sprzętu jedynie w sytuacjach kryzysowych, takich jak spóźnienia czy brak odpowiadającego nam kursu autobusowego. Przejechanie krótkiego odcinka z pomocą hulajnogi kosztuje równowartość biletu komunikacyjnego, a dodatkowo nie potrzebujemy martwić się o jej los po zakończeniu jazdy.
Kiedy nie opłaca się wypożyczać hulajnogi elektrycznej?
Niestety, w niektórych przypadkach hulajnoga elektryczna nie zastąpi nam komunikacji miejskiej. Zdecydowana większość wypożyczalń zawiesza swoje usługi w sezonie zimowym, a deszcz lub silny ziąb mogą skutkować złapaniem przeziębienia podczas przejażdżki.
Również osoby podróżujące grupami nie zawsze będą mogły skorzystać z hulajnogi jako alternatywy dla komunikacji miejskiej – obowiązuje zakaz przewozu osób, a nie wszystkie aplikacje mobilne (np. Bolt) oferują możliwość przejazdu grupowego. Dodatkowo, takie grupy ogranicza dostępność sprzętu – nie zawsze w pobliżu znajdziemy wystarczającą ilość hulajnóg dla wszystkich uczestników wycieczki.
Mało przydatna okaże się ona także dla osób, wracających z dużych zakupów – aktualnie obowiązuje prawny zakaz przewozu towarów, a niezabezpieczona torba z ładunkiem może spowodować potencjalne niebezpieczeństwo dla innych uczestników ruchu.